2023’te İK Dünyası

Sertab Erener’in cıvıl cıvıl şarkısı “Kendime Yeni Bir Ben Lazım”, İK’nın 2023 yılı resmi şarkısı ilan edilse şaşırmayız. Bu sene yeni teknolojileri iş yapış modelleriyle entegre etmenin, dijital çağın tüm nimetlerinden faydalanmanın ve odağa her zamankinden çok çalışan mutluluğunu koymanın yılı olacak. 

İK denilince akla ilk gelen özgeçmiş, mülakat, işe alım, performans değerlendirmesi kavramları geçerliliğini korusa da iş dünyası artık tüm süreçlerde fiziki ortamların yanına sanal muadillerini koymaya hazırlanıyor. Ancak “dijitalleşme”, “sanal ofisler”, “Metaverse” kavramlarına bakıp da insandan arındırılmış bir bilimkurgu sahnesi canlanmasın gözünüzde. 2023 İK dünyası, merkezine daha önce hiç olmadığı kadar insanı almaya kararlı.

“Özgeçmişlerin incelenmesini mülakatların izlediği, maaş artışları zamanı performans değerlendirmelerle tatlı heyecanların yaşandığı, işe alım dışında görev ve etkisi kısıtlı bir yapı” tanımı İK için çok çok eskilerde kaldı. İK bunların çok ötesinde; işe alımdan iş tanımının şekillenip gelişmesine, beceri yönetimine, maaş, sosyal haklar ve mesleki eğitimlerden yetenekli çalışanların aidiyet geliştirmesine ve şirket kültürüne entegrasyonuna dek uzanan geniş ve etkili bir yelpazede sorumluluklara sahip, şirket kültürünün kalbinde yer alan bir departman. Ve bu sorumluluklar her yıl, zamanın değişen ruhuyla birlikte dönüşüyor, ilerliyor. Günümüzün iş dünyasında artık İK’nın zamanın da ötesinde yol gösterici olması, yeni teknolojileri ve iş yapış modellerini öncüllemesi bekleniyor.

İnsan kaynakları şirketlerin oluşum ve gelişim merkezidir. Şirketin her kademesindeki çalışanın beceri yönetimi, deneyim ve performans artışı, yetkinlikleri burada bir stratejiye oturtulur. 2023 yılı İK stratejilerini içinde bulunduğumuz yılın en çok öne çıkan iki trendi, dijitalleşme ve çalışan mutluluğu başlıkları altında toplayabiliriz. Bu üst başlıklar birbirini destekleyen pek çok alt başlıkla zenginleşiyor. Gelin, 2023’ün İK trendlerini bu sene çokça duyacağımız 4 temel kavram üzerinden detaylandıralım.

WELL-BEING

İyi olma hali, esenlik, mutluluk...

2023 yılında İK’nın ajandasındaki ilk madde çok net: Çalışanların iyi hissedecekleri iş ortamları yaratmak. Bu elbette daha önce de böyleydi ancak dünyanın içinden geçtiği zorlu ve dönüştürücü süreçler, çalışanların kendini iyi hissetmediği ortamlardan eskiye göre çok daha kolay uzaklaştığı bir çağ yarattı. Buna örnek olarak Sessiz İstifa’yı da gösterebiliriz, Büyük İstifa akımını da... Çalışanlar iş ve özel hayat dengesini kurabildiği, sağlığının, nasıl hissettiğinin önemsendiği, potansiyelini yükseltmek için motivasyon bulabildiği yerlerde çalışmak istiyor. Şundan eminiz; şirketler çalışanlarının esenliği ölçüsünde başarılı olabilir. 2023 yılı İK için, en iyi özgeçmişe sahip adayı bulmak ya da performans değerlendirmeleri yapmanın çok ötesinde, “mutlu çalışanlar yaratma yılı” olacak.

Esneklikle gelen esenlik...

Araştırma şirketi Youthall’un yayınladığı “2023 İK Trendleri Raporu”, “Esneklik ve Çeşitlilik Kapısını Aralamak” alt başlığını taşıyor. Bu araştırma sonuçlarına göre bu yıl İK’da en temel vurgu çalışan esenliği ve esnek çalışma modellerine yapılıyor. Özellikle Z kuşağına mensup adaylar iş mülakatlarında sosyal haklar, maaş, eğitim fırsatları, görev ve sorumlulukların yanında uzaktan ya da hibrit çalışma modelleri hakkında bilgi almak istiyorlar. Pandemi sonrasının yeni normalinde gençlerin baskın tercihinin uzaktan ya da hibrit çalışmaya açık şirketler olduğu görülüyor. Youthall’un araştırmasına katılım gösteren Z kuşağının yüzde 87’sinin hibrit çalışma modelini tercih ettiği görülüyor. Yine Youthall’un yaptığı, “Çalışma Süreleri ve Modeli” başlıklı bir başka araştırma ise gençlerin haftada 4 gün ve günde 6 saat çalışma modeline sıcak baktığını gösteriyor.

OECD raporlarına göre 2025 yılında iş dünyasının yüzde 27’sini oluşturacağı tahmin edilen Z kuşağının remote ya da hibrit çalışma talebine İK’nın sırt çevirmesi elbette düşünülemez. Bu nedenle İnsan Kaynakları 2023 eğilimlerinde uzaktan çalışma modelleriyle ilgili çokça madde bulunuyor. Aslında çalışmanın alışıldığı yerinden yani ofislerden çıkarılıp evlere ya da sanal ofislere taşınması başlı başına bir devrim. 2023 İK trendlerinin de iş dünyasını temelinden değiştirebilecek bu devrim etrafında şekillendiğini söyleyebiliriz.

METAVERSE

Sanal ofisler, avatarlar, sanal toplantılar ve daha pek çok dijital olanak...

Çalışanların uzaktan ya da hibrit çalışma modellerine gösterdiği teveccüh, İK’yı dijital dünyanın sunduğu olanaklarla daha içli dışlı olmaya itiyor. Metaverse dünyası olarak özetlenen sanal platformlar, çalışanlara fiziki ortamlarda fiziki varlıklarıyla bulunma mecburiyetinden kurtarıp sanal mekanlarda avatarlarıyla var olma özgürlüğü tanıyor. Sanal iş ortamlarının anlaşılması ve işlerlik kazanılmasında, aynı şekilde çalışanların Metaverse dünyasına adaptasyonunun sağlanmasında İK’ya büyük görevler düşüyor.

Sanal İK’ya yolculuk başladı.

Bir diğer dijital yenilik de İK’nın yeni başlayacak çalışanlara vereceği Onboarding süreciyle ilgili... Yeni çalışana işyeriyle ilgili “sanal tur” attırılarak bilgilendirmesi yapılabilecek. Aynı şekilde çalışanların Metaverse ortamına, sanal toplantılara, avatar kullanımı gibi yeniliklere uyum sağlaması için de eğitimler İK tarafından yine dijital araçlar vasıtasıyla verilecek. Bu da sadece iş dünyasının değil İnsan Kaynakları dünyasının da sanal yolculuğunun başladığını gösteriyor.

Çalışanlar sanal platformların kendilerine pratiklik, özgürlük ve esenlik getireceği inancında. İşin İK kısmına etkilerini ise dünyaca ünlü iş dünyası dergisi Forbes, sitesindeki bir yazıda ele alıyor. Metaverse’ün İK dünyasında neleri dönüştüreceğine odaklanan yazı, üç maddeyi öne çıkarıyor:

Çalışma ortamları değişecek. Bilindik fiziki ofis ortamlarının yerine ilham ve heyecan verici, sınırlandırılmamış sanal ofis ortamları koyarak çalışanların daha katılımcı, işbirlikçi ve yaratıcı olmaları sağlanacak.

Çalışma ortamlarındaki aktörler değişecek. Global, eşitlikçi, yetenek temelli, çeşitlilik içeren çalışma ortamları yaratmak amaçlanacak.

İşe alış sürecinin işleyişi değişecek. Sanal mülakatlar, sanal Onboarding süreçleri başlayacak. Mesleki eğitimler, oryantasyonlar Metaverse evreninde yürütülecek.

ŞİRKET EKOSİSTEMİ

Şirket kültürünün benimsenmesi, yönetimsel yaklaşımlarda yenilikçilik, yaratıcılık, şeffaflık, eşitlik...

Çalışan tercihlerinin değişimi, çalışanla şirket arasında köprü görevini üstlenen İK’nın sorumluluklarını da baştan şekillendiriyor. Buna göre şirket kültürü ve ihtiyaçlarına uygun personel alımını gerçekleştirmek, çalışan performansını artırmak, aidiyeti geliştirmekle sorumlu İK, tüm bu vazifelerini bu kez uzaktan çalışma ve sanal ofislerin varlığında gerçekleştirmek durumunda. Çalışanlar kendisini iyi, yaptığı işi de anlamlı bulduğu ölçüde şirkete katkısı artacaktır. Ve bu koşulları sağlama yolculuğunda İK’nın üstlendiği sorumluluklar, 2023 ve sonrası için daha da önem kazanmış durumda çünkü artık eski, bilindik şirket ekosisteminin dışında, sanal evrenlerde ve esnek çalışma düzeninde sürdürülecek bir ekosistem var.

ESG yaklaşımın önemi ve etkinliği artacak.

ESG (environmental, social, and governance) yani çevresel, sosyal ve yönetimsel bütünlük, sürdürülebilir şirketlerin temel anlayışını oluşturuyor. Forbes’un yayınladığı “Top Ten HR Trends For The 2023 Workplace” adlı makalede ESG yaklaşımı 5. sırada yer alıyor. ESG’nin şirketlerin üst düzey yönetimindeki önemi tartışılmaz, bununla birlikte Forbes, İK departmanının özellikle yönetimsel kısımdaki etkinliğine vurgusunu şu sözlerle ifade ediyor: “İş dünyası ve İK liderlerinin, ESG raporlamasının şirketleri üzerindeki dönüştürücü etkisini ele alacak bir strateji geliştirmeleri ve şirketin kurumsal stratejisini ESG ile ilgili etkilere uyumlu hale getirme konusunda proaktif olmaları gerekiyor.”

YETENEK YÖNETİMİ

İşe alımlarda beceriklilik esası, yetenekli çalışanların elde tutumu...

Rakiplerinin bir adım önünde olmak isteyen tüm şirketlerin kültürlerinde yetenekli çalışanı ellerinde tutmak ya da keşfedip bünyesine katmak vardır. Büyümenin böyle geleceğini bilir ve İnsan Kaynakları yönetimini de bunun üzerine kurarlar. Yetenek avcılığı, son yıllarda değerini daha da artırdı çünkü yetenekli çalışanlar geçmişe göre çok daha kendi mutluluğunu ön planda tutar vaziyette. Kendi şartlarını daha da iyileştirebileceğini görüyor ve kozlarını sonuna kadar kullanıyor. Pandemiyle yükselen ani karar verme, hayatı işin önüne koyma, değişimden korkmama hali nedeniyle şirketler yetenekli çalışanlarının uzun yıllar elinde tutmakta zorlanıyor. İK’nın 2023 trendlerinde yetenekli çalışanın elde tutulması üzerinde yoğunlaşılması bu yüzden önemli.

Yetenekleri elde tutmak için İK’nın kısa ve uzun vadeli planlara sahip olması gerekiyor. Kısa vadede çalışanın entegrasyonu, aidiyeti ve memnuniyeti üzerine çalışılmalı. Çünkü yapılan araştırmalar çalışanların işyerinde ne kadar kalacağına ilk 3 ay içinde karar verdiğini gösteriyor. Uzun vadede ise yetenekli çalışanın kendini ve kariyerini geliştirecek ortamı bulacağına ikna olması gerekiyor. İK tarafından çalışana önündeki süreçleri görebileceği bir vizyon sunulmalı.

Yumuşak becerilerin keşfi ve değerlendirilmesi gerekiyor.

İK’nın yetenekli çalışanı elde tutma temelli vizyonunda çalışanın yumuşak becerilerinin analiz edilip efektif biçimde değerlendirilmesi de önemli. Yumuşak beceriler çalışanın fiziksel ve somut biçimlerde ortaya koyduğu iş çıkışlarından çok davranış ve yaklaşım modellerini ele alan bir değerlendirme. Buna göre duygusal zeka, analiz yeteneği, empati, iş etiği, takım uyumu gibi kavramlar, yumuşak beceri sınıfında değerlendiriliyor.

Çalışanlar istekli, İK yeni dünyaya hazır.

2023 trendlerine bakarak iş dünyasının heyecan verici bir evrene giriş yaptığını ve İK’nın bu dönüşümde üzerine düşen sorumluluğun farkında olduğunu görüyoruz. Metaverse evreninde çalışan mutluluğunu esas alan yeni bir çağ başlıyor. Araştırmalar çalışanların dijital dönüşüme karşı hevesli olduğunu gösteriyor, yürüyecekleri uzun yolda en büyük destekçileri ise yine İnsan Kaynakları olacak.