Kritik düşünme ne fayda sağlar, nasıl geliştirilir?

İşverenlerin en çok aradığı yetkinliklerden biri kritik (eleştirel) düşünme becerisi. Önemi her geçen yıl daha da artıyor fakat ne yazık bu beceri çok az insanda var.

Foundation of Young Australians’ın (Genç Avustralyalılar Kuruluşu) raporuna göre, yeni mezunlarda kritik düşünme becerisine olan talep son 3 yılda yüzde 158 arttı. Bu data 6 bin farklı kaynaktan 4.2 milyon online iş ilanının taranması ile bulundu.

Weforum.org’da yer alan yazıya göre, işverenler aradıkları becerilere sahip olanlara daha çok ödemeye hazır. Rapora göre, örneğin problem çözme ve kritik düşünme becerisi 7.745 bin Avustralya doları artışı beraberinde getiriyor. Finansal okuryazarlığa sahip olmak 5.224 dolar, yaratıcılık 3.129 dolar daha fazla kazandırıyor. Bununla beraber sunum (8.853 dolar) ve dijital okuryazarlık (8.648 dolar) en çok talep edilen ve ödüllendirilen beceriler.

Bugünün ekonomisinde kritik düşünme becerisine sahip olmak iş bulmak için aranan bir özellik.

Her ne kadar son dönemde çok duysak da kritik düşünme becerisi yeni bir yetkinlik değil. 2006’da yapılan bir araştırmada 400 ABD’li işveren, kritik düşünmeyi yeni işe alımlarda en çok aranan özellik olarak sıraladı.

Katılımcıların yüzde 92.1’i kritik düşünmeyi önemli olarak nitelendirirken, işverenlerin yüzde 69.6’sı yüksek okulları, üniversiteleri bu gerekli beceri konusunda ‘yetersiz’ olarak nitelendirdi.

İşverenler artık yeni mezunlardan çok fazla teknik bilgiden ziyade kritik düşünme becerisi gibi beceriler bekliyor.

KRİTİK DÜŞÜNME NEDİR?

Peki kritik düşünme becerisi tam olarak neyi ifade ediyor? Kimileri için kavram bir beceriyi değil bir davranışı ifade ediyor. Kimileri için ise kritik düşünme, tartışma, mantık ve psikolojik farkındalığı ifade ediyor.

Yıllar içinde kritik düşünmenin farklı tanımları yapıldı. Etkili ve mantıklı düşünme, gerçekleri analiz etme yetkisi, birbiriyle ilişkili kritik soruların farkında olmak, sizin düşünceniz hakkında düşünmek gibi…

Kritik düşünme becerisi kısaca analiz etme, akıl yürütme ve değerlendirme gibi süreçlerden oluşan bir düşünme biçimi olarak tanımlanabilir. Kritik becerisi iyi olan kişiler, kendi düşüncelerine nört olmayı ve ön yargılardan uzak durmayı başarırlar.

Kritik düşünmenin pek çok faydası var. Kritik düşünce becerisi olan birisi kesin net sorular sorar, metodik olarak bilgiyi alır ve değerlendirir, iyi desteklenmiş sonuçlara varır ve problemlerle uğraşırken bile diğerleriyle iyi ilişkiler kurar.

Peki iş dünyası için bu kadar önemli bir konuda üniversiteler ne yapıyor? Ne yazık ki iş dünyası yeni mezunlarda kritik düşünme becerisinin oldukça eksik olduğunu düşünüyor. Hatta bazı akademisyenler üniversitelerin kritik düşünmenin tam tersini desteklediklerini söylüyorlar.

Neyse ki kritik düşünme geliştirilebiliyor. İşte kritik düşünceyi geliştirmek için 4 yol:

1.Basit sorular sorun

Pek çoğumuz bu beceriye sahip kişilerin bir problemi çözmek için kompleks sorular sorduğunu düşünebiliriz ama aslında durum pek de öyle değil. Kritik düşünme becerisi için basit ve net sorular sormak gerekir. Örneğin, bir problemle karşılaştığınızda,

•Bu problemle ilgili ne tür bilgilere sahipsiniz?

•Hedefiniz nedir, neyi keşfetmeye, ispatlamaya ya da desteklemeye çalışıyorsunuz?

•Dikkatinizden kaçan şeyler olabilir mi?

2. Önyargılara dikkat

Beynimiz etrafımızda neler olup bittiği konusunda hızlı çıkarımlar yapar. Çoğu zaman önyargılarımız bizi yanlış yollara yönlendirir. Ne kadar zeki olsanız da önyargılara sahip olduğunuzu kabul etmeli,  kendi önyargılarınızın farkına varmalısınız. Bilinçsiz önyargılar konusunda okumak bile perspektifinizi geliştirecektir.

3. Farklı kaynaklardan yararlanın

Perspektifinizi geliştirmek için farklı kaynaklara başvurmak, örneğin her zaman okuduğunuz kitapların dışına çıkmak bile fark yaratacaktır. Ayrıca empati kurmak da, farklı kişilerin penceresinden bakmaya çalışmak da sizi daha iyi bir düşünür yapacaktır.

4. Tersten düşünün

Bir probleme takılıp kaldığınızda, bir türlü sonuca ulaşamadığınızda yapılacak yollardan biri de tersten düşünmektir. Örneğin A’nın B’ye sebep olduğuna çok eminseniz, kendinize “Ya B, A’ya neden oluyorsa’ diye sorun.